Những năm gần đây, kinh tế của người dân khu vực nông thôn có những bước phát triển khá nhanh. Tuy nhiên, cùng với việc phát triển nhanh về kinh tế thì lượng rác thải trong sinh hoạt phát sinh rất lớn. Không những thế, trước đây ở nông thôn chủ yếu chỉ có rác hữu cơ có thể tự phân hủy; nhưng hiện nay rác vô cơ túi ni-lông, nhiều tạp chất độc hại và khó phân hủy ngày càng nhiều cùng với đó việc đổ rác bừa bãi vẫn còn diễn ra gây ô nhiễm môi trường, mất cảnh quan và đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người dân. Để giảm thiểu rác thải sinh hoạt phát tán ra ngoài gây ô nhiễm môi trường chúng ta cần phải thực hiện việc phân loại, xử lý triệt để rác thải góp phần bảo vệ môi trường sống, bảo vệ sức khỏe của bản thân và con cháu chúng ta ngay từ bây giờ. Hành động hôm nay – an toàn cho tương lai.
Hiện nay, các thôn, xóm trên địa bàn các xã, thị trấn của huyện cơ bản nhân dân đã có ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, thành lập các tổ thu gom rác thải sinh hoạt, vận chuyển rác thải đến khu xử lý rác theo quy định. Hoạt động của tổ thu gom đem lại hiệu quả tích cực trong quản lý, xử lý rác thải, góp phần xây dựng môi trường nông thôn sạch sẽ, trong lành.
Tuy vậy, trên thực tế công tác thu gom rác thải sinh hoạt của các xã,thị trấn còn chưa đạt kết quả như mong đợi. Vẫn tồn tại lượng rác thải sinh hoạt ở các khu dân cư, các khu chợ thải bỏ không đúng nơi quy định ra môi trường tự nhiên, cũng chưa có biện pháp kiểm soát, thu gom xử lý hiệu quả nên ảnh hưởng nặng nề cho môi trường xung quanh và công tác bảo vệ môi trường chung của địa phương. Tình trạng nhiều người dân thiếu ý thức đem bỏ rác vào trong các bao tải, túi nilông thản nhiên vứt bừa bãi ở bất cứ chỗ nào cảm thấy tiện như hai bên đường giao thông, sông ngòi kênh mương, ruộng, bãi đất trống,… gây mất cảnh quan môi trường, ảnh hưởng đến lưu thông dòng chảy, gây ô nhiễm đất, ô nhiễm nguồn nước, bốc mùi hôi thối mất vệ sinh môi trường.
Nguyên nhân của tình trạng trên đầu tiên phải kể đến đó chính là sự thiếu ý thức nghiêm trọng, thói quen xấu lười biếng và lối sống lạc hậu ích kỷ của một bộ phận người dân. Nhiều người nghĩ rằng những việc xả rác bừa bãi là việc nhỏ, không đủ để gây hại môi trường và việc ô nhiễm môi trường cũng không ảnh hưởng nhiều tới bản thân và gia đình.... Rất đáng báo động là một số người khác lại coi việc giữ gìn bảo vệ môi trường không phải là việc của cá nhân mà là việc của xã hội, của chính quyền và còn có tư tưởng chỉ cần nhà mình sạch, những nơi công cộng không phải mất công gìn giữ, cứ ném vội rác ra là xong. Một nguyên nhân nữa là do đa phần người dân không tự xử lý phân loại rác nên việc chôn lấp, thu gom, xử lý gặp nhiều khó khăn, gây tình trạng bãi chôn lấp rác bị quá tải, nhanh lấp đầy, các khu xử lý rác thải tập trung sau một thời gian hoạt động lại trở thành khu vực gây ô nhiễm môi trường.
Hiện nay, khi mà nhiều căn bệnh như Corona Virus (covid 19), bệnh ung thư đang hoành hành ở nhiều nơi, ngành y tế cảnh báo trong đó có nguyên nhân là do ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Do đó, với tình trạng vứt rác bừa bãi thì những hậu quả kéo theo cũng không phải nhỏ:
- Khi các loại rác hữu cơ dễ phân hủy vứt tràn lan ngày càng nhiều gây hôi thối, chính là ổ sinh sôi của chuột, ruồi, muỗi, và vi khuẩn mang mầm bệnh từ phân người, động vật hay tệ hại hơn là xác súc vật, gia cầm bị dịch tai xanh, H5N1 gây ra các bệnh đường ruột, xuất huyết, viêm mũi, mắt đỏ, bệnh tiêu chảy cấp,… do chẳng may sử dụng phải nguồn nước, hít thở không khí ô nhiễm này.
- Các loại rác thải vô cơ như phế thải thủy tinh, sành sứ, kim loại, giấy, cao su, nhựa, vải và phế thải xây dựng thải bừa bãi ra xung quanh gây chật chội, mất vệ sinh và mất mỹ quan, tạo cơ hội cho các loài nấm và vi khuẩn, côn trùng độc hại phát triển đồng thời do có chứa các kim loại nặng như chì, thủy ngân, crôm,…gây độc hại cho con người.
- Rác thải là túi nilông, bao bì rất khó phân hủy, lẫn vào đất ngăn cản oxy đi qua đất, làm chậm sự tăng trưởng của cây trồng, gây xói mòn đất. Túi nilông lọt vào cống, rãnh, kênh, mương sẽ làm tắc nghẽn gây ngập úng. Các hoá chất độc hại, các hạt vi nhựa rất nhỏ trong quá trình sản xuất túi nilông cũng sẽ thâm nhập vào đất, vào nguồn nước, vào đồ ăn thức uống gây tổn hại sức khoẻ con người, sinh vật...
Chính vì vậy, giữ gìn cho môi trường sống trong sạch và tươi xanh phụ thuộc rất nhiều vào ý thức, trách nhiệm xã hội và hành động của mỗi người dân trong cộng đồng; từ đó tạo nên những thói quen đúng đắn, nếp sống thân thiện với môi trường. Trong điều kiện hiện nay, phân loại rác thải sinh hoạt tại hộ gia đình là giải pháp không thể thay thế, là điều kiện cần để duy trì việc xử lý rác thải triệt để, mang lại nhiều lợi ích. Mục đích là toàn bộ chất thải hữu cơ sau khi phân loại được tái chế làm phân bón phục vụ trở lại sản xuất nông nghiệp; từng bước góp phần phục hồi nền sản xuất nông nghiệp sạch; giảm thiểu phát thải chất hữu cơ ra môi trường, nhất là trong lĩnh vực chăn nuôi. Chất thải còn lại phải xử lý tại chôn lấp hoặc đốt là chỉ khoảng 30%.
Ngày 09/11/2020 Ban thường vụ Huyện ủy huyện Vụ Bản đã ban hành Chỉ thị số 01-CT/HU về tăng cường công tác vệ sinh môi trường trên địa bàn huyện, ngày 19/01/2021, UBND huyện đã ban hành Kế hoạch số 08/KH-UBND về việc triển khai phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn và xử lý chất thải rắn hữu cơ tại hộ gia đình. Trong đó nhấn mạnh việc triển khai thực hiện phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn và xử lý rác thải hữu cơ trên địa bàn huyện là nhiệm vụ cấp thiết với mục tiêu, lộ trình thực hiện đến hết năm 2021 hoàn thành 100% số hộ thực hiện việc phân loại rác thải sinh hoạt tại hộ gia đình, có biện pháp xử lý rác thải hữu cơ tại hộ gia đình.
- Đối với các hộ gia đình: trong nhà nên có hai loại thùng hoặc có thể tận dụng các túi ni-lông to, bao dứa để phân loại đựng RÁC HỮU CƠ và RÁC VÔ CƠ để chôn lấp hoặc đổ rác đúng nơi quy định để đội vệ sinh mang đi xử lý tập trung. Cụ thể là:
+ Các loại rác hữu cơ rất dễ phân hủy như thức ăn thừa, rau, củ, quả hư hỏng, rác nhà bếp, cành cây, lá cỏ, xác súc vật, phân chuồng... có thể được tái sinh ủ làm phân bón, làm biogas; hoặc có thể tận dụng đào hố chôn lấp trong vườn nhà.
+ Các loại rác vô cơ khó phân hủy như đồ dùng trong nhà, quần áo, đồ chơi cũ cho người khác tiếp tục dùng; các loại vải vụn, quần áo rách dùng làm giẻ lau nhà, lau bếp... ; sách báo, vở cũ dùng làm bao bì, giấy gói; tận dụng chai lọ, bình thủy tinh, nhựa dùng đựng thực phẩm; các phế liệu xây dựng như: cát, đá, sỏi, sành sứ vụn dùng để trải đường, lót nền, san lấp…
+ Riêng các giấy loại, bìa cat-tông, sách, báo cũ, chai lọ nhựa và các vật dụng kim loại thải có thể gom lại bán phế liệu để tái chế.
+Đối với túi nilông, nên hạn chế sử dụng, khi đi chợ nên mang giỏ, thúng hoặc rổ để đựng, nên tận dụng lá chuối, lá sen để gói thực phẩm; nếu sử dụng túi nilông thì nên sử dụng nhiều lần thay vì chỉ một lần rồi vứt đi: với túi còn lành, sạch có thể đem giặt, phơi khô để đựng đồ, đựng rác hoặc đổi lại cho các hàng bán rau, thịt, cá dùng lại; với túi nilong đã rách, bẩn nên gom lại để riêng vào thùng rác vô cơ khi đem đổ rác.
- Đối với các hội đoàn thể, cơ quan chính quyền cơ sở thôn xóm cần quan tâm hơn nữa tới vấn đề môi trường; Hội Phụ nữ làm nòng cốt chủ trì, phối hợp thực hiện hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc phân loại rác thải, xử lý rác thải hữu cơ tại hộ gia đình, hội Nông dân hướng dẫn thực hiện phân loại và xử lý rác hữu cơ làm phân bón, tăng cường công tác thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật ngoài đồng. Thường xuyên đưa các thông tin về bảo vệ môi trường trong các buổi hội họp; tuyên dương, khen thưởng những gia đình thực hiện tốt việc giữ gìn vệ sinh môi trường chung, những cá nhân tiêu biểu đã đóng góp tích cực vào việc bảo vệ môi trường. Đồng thời, cần lên án, phê bình những trường hợp gây tác hại đến môi trường như vứt rác bừa bãi, không thực hiện phân loại rác, không tham gia đóng phí vệ sinh môi trường,...
- Đối với phong trào Đoàn thanh niên: Thanh niên là tầng lớp tiên phong, đi đầu trong mọi phong trào và hoạt động. Vì thế, thanh niên hãy cùng nhau kêu gọi mọi người chung tay giữ gìn vệ sinh chung, cùng nhau bảo vệ môi trường, góp phần tích cực vào việc hạn chế rác thải. Cụ thể, vào các ngày thành lập Đoàn thanh niên (26/3), Môi trường thế giới (5/6),… Đoàn thanh niên xã phối hợp với Đội viên, Đoàn viên các trường học các cấp cùng ra quân tổ chức và phát động phong trào hành động vì môi trường thiết thực như: dọn vệ sinh nghĩa trang liệt sỹ, lòng đường, ngõ xóm, trồng và chăm sóc cây xanh, tuyên truyền cho mọi người dân cùng tham gia thực hiện phân loại rác và tăng cường tái chế, tái sử dụng rác thải và hạn chế sử dụng túi nilong,….
Như vậy, để giải quyết tốt bài toán rác thải của địa phương cần đẩy mạnh các giải pháp thu gom, phân loại chất thải tại nguồn. Nói không với chất thải nhựa, khuyến khích sử dụng sản phẩm, đồ dùng nguồn gốc từ thiên nhiên. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập huấn; tạo thói quen cho người dân ý thức gom rác bỏ vào nơi quy định, không vứt bừa bãi các sông, kênh mương… Phối hợp thanh tra, kiểm tra và xử lý các trường hợp vi phạm trong xử lý chất thải rắn.
Chúng tôi hy vọng rằng mọi người, mọi nhà sẽ cùng nhau chung tay hành động bảo vệ môi trường, phân loại và xử lý rác thải để góp phần hình thành nếp sống văn minh hơn, cảnh quan làng xóm sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn tạo cơ sở phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững.
Hành động hôm nay- an toàn cho tương lai !